Các loại thức ăn dùng cho bò đang vắt sữa

Các loại thức ăn dùng cho bò  đang vắt sữa này với thành phần dinh dưỡng phù hợp và nguyên liệu thông dụng tại Việt Nam. Bạn có thể dùng một hoặc vài loại thức ăn này để xây dựng khẩu phần ăn cho bò sữa của bạn. Chúc bạn thành công trong việc nuôi bò sữa…

Thức ăn thô xanh cho bò đang vắt sữa

Thức ăn dùng cho bò đang vắt sữa từ  thô xanh bao gồm các loại cỏ tươi, thân lá cây còn xanh, kể cả một số loại rau xanh và vỏ của những quả nhiều nước… Đặc điểm của thức ăn thô xanh cung cấp cho bò đang cho sữa nhiều nước, dễ tiêu hoá, có tính ngon miệng và gia súc thích ăn. Thức ăn xanh có tỷ lệ cân đối giữa các chất dinh dưỡng, chứa nhiều vitamin và protein có chất lượng cao.

Cỏ tươi và các loại thức ăn thô xanh khác chiếm tỷ lệ cao trong khẩu phần của bò sữa. Ở một số nước vào mùa cỏ những bò cái có năng suất sữa dưới 15kg ngày không cần bổ sung thức ăn tinh, ở nước ta bò cho dưới 6 kg sữa/ngày có thể dùng khẩu phần hoàn toàn bằng thức ăn thô xanh.

Mùa cỏ ở nước ta kéo dài khoảng 180 – 190 ngày. Vào mùa cỏ đàn bò sữa Hà Lan chăn thả theo hình thức không buộc có thể gặm được lượng cỏ bằng khoảng 8 – 10% so với trọng lượng cơ thể. Dùng cỏ Kinggrass hoặc cỏ voi bổ sung tại chuồng, bò có thể thu nhận với khối lượng tương đương 10 – 12% thể trọng.

Đối với các loại thức ăn thô xanh như cỏ tự nhiên, thân và lá cây ngô non… nên phơi tái nửa ngày dưới nắng, trước khi cung cấp cho bò, đặc biệt là vào các tháng của mùa mưa (như vậy thì các loại thức ăn này sẽ có 20% vật chất khô). Điều này rất quan trọng trong việc phòng các rối loạn tiêu hoá như chướng bụng đầy hoi. Đối với các loại cây thức ăn dài, cồng kềnh cần phải băm (thái) thành từng đoạn ngắn từ 10 – 12 cm, giúp cho bò sữa thu nhận dễ dàng, đồng thời giảm tổn phí năng lượng.

Thức ăn cho bò sữa từ cỏ khô

Thức ăn dùng cho bò đang vắt sữa từ  cỏ khô là loại thức ăn thô xanh đã được sấy khô hoặc phoi khô nhờ ánh nắng mặt trời và được dự trữ dưới hình thức đánh đống hoặc đóng bánh. Đây là biện pháp bảo quản thức ăn dễ thực hiện, cho phép ta dự trữ với khối lượng lớn để dùng vào những thời điểm khan hiếm, nhất là trong mùa đông. Giá trị dinh dưỡng của cỏ khô biến động rộng, phụ thuộc vào thành phần thực vật của cỏ phơi khô, vào đất đai, điều kiện khí hậu, giai đoạn thu hoạch và kỹ thuật phơi khô. Ví dụ, cỏ phơi khô ở giai đoạn còn non có tỷ lệ tiêu hoá là 77%, phơi ở giai đoạn ra hoa là 66% và phơi sau khi ra hoa là 60%. cỏ khô loại tốt có thể chứa 20-30mg caroten trong 1kg cỏ. Đặc biệt cỏ khô chứa một lượng vitamin D cao, biến động từ 100 – 1000 IU/kg.

Khả năng thu nhận cỏ khô phụ thuộc vào chất lượng và thành phần của khẩu phần thức ăn. Nếu cỏ khô phẩm chất tốt, trong khẩu phần không có thức ăn ủ xanh hoặc cỏ phơi tái ủ, bò sữa có thể ăn được khoảng 3kg cỏ khô/100kg thể trọng cơ thể. Khi trong khẩu phần bao gồm củ, quả, bò sữa chỉ có thể thu nhận khoảng 1,5 – 2kg cỏ khô/100 kg thể trọng. Trong điều kiện chăn nuôi bò sữa gia đình, không có điều kiện ủ xanh thức ăn, cần dự trữ cho mỗi con khoảng 250 – 300 kg cỏ khô trong 4 tháng mùa đông.

Thức ăn từ rơm lúa cho bò sữa

Thức ăn dùng cho bò đang vắt sữa từ  rơm lúa sau khi thu hoạch được phơi khô dự trữ có thể dùng làm thức ăn thô cho bò sữa. Loại thức ăn này có hàm lượng xơ cao (36 – 42%), hàm lượng protein thấp (3 – 5%) và hàm lượng mỡ rất thấp (1 – 2%). Vitamin và các chất khoáng nghèo nần, tỷ lệ tiêu hoá vật chất khô thấp (30 – 40%).Rơm lúa vì thế mà có giá trị dinh dưỡng và tỷ lệ tiêu hoá thấp. Rơm lúa thường được sử dụng để tăng độ choán dạ dày, tăng lượng xơ tròng khẩu phần, nhất là đối với những khẩu phần thiếu xơ.

Hiện nay người ta thường áp dụng biện pháp ủ rơm với urê để cho nó mềm hơn, bò thích ăn hơn; đồng thời để tăng hàm lượng nitơ cũng như tỷ lệ tiêu hoá và giá trị dinh dưỡng của rơm. Khi dùng rơm làm thức ăn cho bò sữa nên bổ sung thêm rỉ mật đường, urê (nếu rơm không xử lý), cỏ xanh và phụ phẩm lên men (bã bia).

Ủ xanh thức ăn cho bò đang vắt sữa

Ủ xanh là phương pháp lý tưởng dự trữ cỏ tươi để cho ăn trong thời vụ đông xuân. So với phơi khô, ủ tươi có sự tổn thất chất dinh dưỡng thấp hơn, tỷ lệ tiêu hoá cao. Thức ăn ủ xanh chất lượng tốt không cần phải xử lý trước khi cho ăn. Nếu thức ăn ủ xanh quá nhiều axit, cần phải đưa vào khẩu phần ăn củ quả (không thấp hơn 30% khối lượng thức ăn ủ xanh), cỏ khô họ đậu loại tốt và các muối photphat.

Loại thức ăn ủ xanh phẩm chất tốt có thể cho ăn tới 30 – 35kg. Nói chung, dùng loại thức ăn này không cần hạn chế về khối lượng, chỉ cần xây dựng khẩu phẩn thức ăn tương đối và chú ý đến lượng axit của thức ăn xanh. Trong trường hợp này, người ta có thể dùng dung dịch amoniac 25% (12 – 14 lít cho 1 tấn thức ăn ủ xanh). Cũng có thể dùng dung dịch Na₂CO₃ 1,5 – 2%: 250 – 300ml cho 1 kg.

Thức ăn cho bò sữa từ bã bia, bã rượu

Bã rượu, bia là các loại thức ăn nhiều nước, hàm lượng protein trong vật chất khô cao (17 – 21%), giàu xơ dễ tiêu và vitamin. Do vậy các nhà chăn nuôi bò sữa rất thích dùng các loại thức ăn này. Trong thực tế khi cung cấp thiếu hụt hoặc gián đoạn loại thức ăn này dẫn đến giảm thấp năng suất sữa. Thường người ta trộn bã bia, bã rượu với thức ăn tinh và cho ăn vào thời gian vắt sữa.

Thức ăn từ củ, quả cho bò sữa

Các loại củ, quả dùng cho bò sữa ở nước ta bao gồm sắn củ, khoai lang, củ cải, bí đỏ, cà rốt. Các loại củ quả nói chung chứa lượng nước cao (70 – 90%). Các thành phần protein, mỡ, khoáng và xenluloza thấp. Trong chất khô của củ, quả chứa nhiều gluxit dễ tiêu hoá, chủ yếu là đường và. tinh bột. Trong củ quả cũng chứa nhiều vitamin c. Các loại củ quả có màu vàng như cà rốt, bí đỏ chứa nhiều caroten.

Khi cho ăn quá nhiều củ quả, vi sinh vật sẽ lên men đường và tinh bột nhanh chóng tạo thành axit lactic. Loại axit này sẽ nâng cao độ axit (giảm độ pH dạ cỏ). Trong điều kiện ấy axit lactic sẽ không tiếp tục lên men tạo thành axit propionic trong dạ cỏ, mà chúng được hấp thu vào máu, phá vỡ sự cân bằng toan – kiềm trong máu và gây nên ngộ độc. Do vậy mức độ cho ăn củ quả phụ thuộc vào sự cân bằng dinh dưỡng trong khẩu phần.

Thức ăn tinh cho bò sữa

Nhóm thức ăn này bao gồm các loại hạt ngũ cốc và bột của chúng (ngô, mì, gạo…), bột và khô dầu đậu tương, lạc…, các loại hạt cây bộ đậu và các loại thức ăn tinh hỗn hợp được sản xuất công nghiệp. Thức ăn tinh hỗn hợp được chế biến tại các xí nghiệp chế biến thức ăn từ các loại nguyên liệu chủ yếu là bột ngô, cám gạo, bột mì, các loại khô dầu, bột cá.,. Đặc điểm chung của thức ăn tinh là hàm lượng nước và xơ đều thấp; chứa nhiều chất dinh dưỡng quan trọng như đạm, chất bột đường, chất béo, các chất khoáng và vitamin; tỷ lệ tiêu hoá các chất dinh dưỡng khá cao.

Vì lý do sinh lý tiêu hoá và lý do kinh tế, thức ăn tinh chỉ nên dùng để bổ sung dinh dưỡng cho bò cao sản khi khẩu phần cơ sở không đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng.

Thức ăn bổ sung khác

Là loại thức ăn được thêm vào khẩu phần với số lượng nhỏ để cân bằng một số chất dinh dưỡng thiếu hụt như chất đạm, khoáng và vitamin. Trong số các loại thức ăn bổ sung, quan trọng nhất là urê và hỗn hợp khoáng. Hiện nay ngưcri ta sản xuất các loại thức ăn bổ sung khoáng cho bò sữa dưới dạng đá liếm hay bánh dinh dưỡng tổng hợp (bổ sung cả khoáng, nitơ và năng lượng dễ tiêu).